Урок 17. Тема: Мы гуляем по городу.
Lekcja 17. Temat: Spacerujemy po mieście.
Witaj w drugiej lekcji kursu na poziomie średnio zaawansowanym! Jak już zdążyłeś się przekonać, materiał zawarty w tej części kursu jest bardziej rozbudowany, ale dzięki temu poziom znajomości rosyjskiego z lekcji na lekcję się podnosi, a słownictwo coraz bardziej rozszerza. Mam nadzieję, że regularnie powtarzasz nasze lekcje i nic nie sprawia Ci już żadnych kłopotów. Powtórzmy zatem naszą ostatnią lekcję. Odpowiedz, proszę, na moje pytania:
- Что ты обычно делаешь по субботам?
-
........................................
- Что ты делаешь после ужина?
-
........................................
- В котором часу ты просыпаешься?
-
........................................
- Что делают твои родители в пятницу вечером?
-
........................................
Temat dzisiejszej lekcji to "Мы гуляем по городу", a więc „Spacerujemy po mieście”. I rzeczywiście, skupimy się dzisiaj na leksyce związanej z miastem. Zacznijmy od tego, co znajduje się w mieście.
Jak przyjeżdżamy do miasta pociągiem, to pierwszym miejscem, jakie widzimy, jest dworzec. I właśnie od tego słowa zaczniemy:
Jest to rzeczownik rodzaju męskiego i odmienia się wg deklinacji II (tak jak „стол"). Istnieje w rosyjskim rzeczownik „дворец”, który też wiąże się z miastem i jest często mylony z dworcem, ale oznacza on „pałac”:
Jest to rzeczownik rodzaju męskiego II deklinacji. Podczas odmiany zanika „е”, dlatego poniżej przedstawię Ci, jak wygląda ona w poszczególnych przypadkach:
| pałac |
---|
Mianownik | дворец |
---|
Dopełniacz | дворца
|
---|
Celownik | дворцу
|
---|
Biernik | jest równy mianownikowi, bo jest to rzeczownik nieżywotny, a więc będzie "дворец"
|
---|
Narzędnik | дворцом
|
---|
Miejscownik | дворце |
---|
Pamiętaj, że „e” po „ц” wymawiamy twardo, tj. tak jak „цэ”.
Pałac najczęściej stoi przy jakimś dużym placu. "Plac" to po rosyjsku:
„площадь” to rzeczownik III deklinacji (M. площадь, D. площади, C. площади, B. площадь, N. площадью, Ms. площади). Na placu ("На (kim? czym?) площади") może stać pomnik, czyli:
Jeżeli chcemy powiedzieć, że jest to pomnik na przykład Mickiewicza, to musimy wiedzieć, że po rosyjsku mówimy "памятник" ("кому?", czyli "komu?"), a więc nazwisko "Mickiewicz" musimy odmienić i postawić w celowniku ("Мицкевич" odmienia się jak rzeczownik „стол”):
памятник Мицкевичу
pomnik Mickiewicza
Poruszamy się teraz po centrum miasta. "Centrum miasta" to po rosyjsku:
центр города
centrum miasta
центр – to "centrum" i w rosyjskim jest rodzaju męskiego; powiemy "центр (чего? – czego?) города", odmienia się jak „стол” (II deklinacja, rzeczownik zakończony na spółgłoskę).
в центре города
w centrum miasta
в – to przyimek „w”, wymaga po sobie miejscownika
в центре города – w centrum miasta
W centrum miasta ("В центре города") znajduje jeszcze wiele obiektów:
ратуша to "ratusz" i w rosyjskim jest rodzaju żeńskiego (M. ратуша, D. ратуши, C. ратуше, B. ратушу, N. ратушей, Ms. ратуше).
Oprócz ratusza może też znajdować się muzeum:
музей czyli "muzeum", jest rodzaju męskiego i odmienia się wg II deklinacji, jak „tramwaj” ("трамвай"):
| muzeum |
---|
Mianownik | музей |
---|
Dopełniacz | музея |
---|
Celownik | музею |
---|
Biernik | музей (rzeczownik nieżywotny)
|
---|
Narzędnik | музеем |
---|
Miejscownik | музее |
---|
Oprócz muzeum często bywa poczta:
почта – poczta - rodzaj żeński, I deklinacja (odmiana: M. почта, D. почты, C. почте, B. почту, N. почтой, Ms. почте).
Może też być i teatr:
Jest to rzeczownik rodzaju męskiego II deklinacji i odmienia się, jak znany Ci już „стол” (M. театр, D. театра, C. театру, B. театр, N. театром, Ms. театре).
W miastach zwykle bywają hotele. "Hotel" to:
W odróżnieniu od języka polskiego, "гостиница" to rzeczownik rodzaju żeńskiego i odmienia się jak "poczta" ("почта"), końcówką w tym rzeczowniku jest "–a".
Gdzieś w okolicach centrum może też być kino:
Przypomnę Ci, że "кино" to rzeczownik rodzaju nijakiego i jest rzeczownikiem nieodmiennym, a więc we wszystkich przypadkach będzie taka sama forma, czyli „кино”.
W centrum miasta są też bankomaty. "Bankomat" to po rosyjsku
банкомат – jest rzeczownikiem rodzaju męskiego, należącym do deklinacji II (odmiana jak „стол”: M. банкомат, D. банкомата, C. банкомату, B. банкомат N. банкоматом, Ms. банкомате).
A jak już mamy bankomat, to wiadomo, że w pobliżu znajdować się będą sklepy. "Sklep" to:
магазин – sklep (rodzaj męski, II deklinacja, odmiana jak „bankomat”), nie myl z magazynem, który po rosyjsku jest:
-
склеп
-
Jako ciekawostkę podam Ci, że jest w rosyjskim słowo „склеп”, ale oznacza ono grobowiec, a więc jak kiedyś będziesz szedł do sklepu i będziesz chciał to powiedzieć po rosyjsku, to nie używaj słowa "склеп", bo mocno zdziwisz współrozmówcę!
Posłuchaj, jak bardzo myląco z polskim słowem "sklep" brzmi "склеп", czyli "grobowiec":
Oddalając się od centrum dojdziemy do parku. "Park" po rosyjsku jest tak samo, jak po polsku:
I podobnie jak „bankomat” należy do deklinacji II i odmienia się wg tego samego schematu.
I dalej, idąc od centrum, dojdziemy do dzielnicy miasta. "Dzielnica" to:
район – dzielnica - w rosyjskim rodzaju męskiego, II deklinacja, odmiana jak „bankomat” czy „park”.
район (чего? – czego?) города - dzielnica miasta
район города
dzielnica miasta
A w dzielnicy może się znajdować:
"Kościół" w rosyjskim jest – tak jak w języku polskim – rodzaju męskiego, kończy się na spółgłoskę i odmienia się jak wszystkie tego typu rzeczowniki II deklinacji ("bankomat", "park", "dzielnica").
Oprócz kościoła może też być szkoła:
Ten rzeczownik jest już Ci znany. Jest on rodzaju żeńskiego i należy do deklinacji I (odmienia się jak "ławka" – "парта": M. школа, D. школы, C. школе, B. школу, N. школой, Ms. школе).
Albo też szpital:
Jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego i odmienia się nieco inaczej, ponieważ temat wyrazu kończy się na "ц" i rzeczownik odmienia się w następujący sposób:
| szpital |
---|
Mianownik | больница |
---|
Dopełniacz | больницы |
---|
Celownik | больнице |
---|
Biernik | больницу (rzeczownik nieżywotny)
|
---|
Narzędnik | больницей |
---|
Miejscownik | больнице |
---|
Tak samo odmieniają się rzeczowniki z tematem zakończonym na: г, к, х, ч, щ, ж, ш.
W końcówce (i tylko w końcówce) po "-ц" piszemy "–ы", w pozostałych przypadkach zawsze "–и" (za wyjątkiem rzeczowników: Cygan - цыган, kurczak - цыплёнок, kurczaki - цыплята i kilku innych).
Wyobraź sobie, że spacerujesz po mieście ("Ты гуляешь по городу"), którego nie znasz i chcesz spytać przechodnia, jak dojść do muzeum. Przydatne okaże się w tym wypadku jedno z dwóch wyrażeń:
Вы не скажете, как дойти до музея?
Powie mi pan / pani jak dojść do muzeum? (dosł. "Nie powie mi pan / pani jak dojść do muzeum?")
lub
Скажите, пожалуйста, как дойти до музея.
Proszę powiedzieć, jak dojść do muzeum.
Pierwsze z nich dosłownie oznacza: „Nie powie mi pan / pani jak dojść do muzeum?”, po przyimku „до” musimy postawić rzeczownik w dopełniaczu: "до (кого? чего? – kogo? czego?)", dlatego powiemy "до музея"; "дойти" oznacza „dojść”, a „скаж
ете” – „powiecie” i różni się tylko jedną wytłuszczoną literą od czasownika „скаж
ите”, który występuje w kolejnym zdaniu, ale ta mała różnica czyni wiele pod względem gramatycznym, bo „скажите” oznacza „powiedzcie” - jest to tryb rozkazujący. „Скажите, пожалуйста” to „proszę powiedzieć”, a samo „пожалуйста” - to „proszę”.
Można równie dobrze spytać, gdzie coś się znajduje, na przykład teatr:
Вы не скажете, как дойти до театра?
Powie mi pan / pani jak dojść do teatru?
Lub możemy też powiedzieć takie zdanie: "Proszę powiedzieć, gdzie znajduje się teatr".
Скажите, пожалуйста, где находится театр.
Proszę powiedzieć, gdzie znajduje się teatr.
"Dojść do…" powiemy po rosyjsku "дойти до..." (чего? – dopełniacz).
W drugim przypadku występuje „где”, ale wiesz, że to oznacza „gdzie”, bo pojawiało się to już w naszych lekcjach; „находится” znaczy „znajduje się”, jest to czasownik zwrotny i wymaga po sobie rzeczownika w mianowniku (находится – кто? что? – kto? co?).
Spróbuj teraz mnie spytać:
a) jak dojść do centrum miasta,
-
........................................
b) jak dojść do muzeum,
-
........................................
c) gdzie znajduje się dworzec,
-
........................................
d) gdzie znajduje się pomnik Mickiewicza,
-
........................................
Oto przykładowe odpowiedzi:
a) Вы не скажете, как дойти до центра города?
b) Скажите, пожалуйста, как дойти до музея.
c) Вы не скажете, где находится вокзал?
d) Скажите, пожалуйста, где находится памятник Мицкевичу.
Oto jakich można udzielić odpowiedzi na powyższe pytania:
"Proszę iść prosto".
Идите прямо.
Proszę iść prosto.
"Proszę iść prosto 100 metrów".
Идите прямо сто метров.
Proszę iść prosto 100 metrów.
"Proszę iść prosto około 100 metrów".
Идите прямо метров сто.
Proszę iść prosto około 100 metrów.
Zauważ, że w ostatnim zdaniu zmieniliśmy nieco szyk zdania, powiedzieliśmy najpierw „метров”, a potem podaliśmy ilość tych metrów, taka kolejność wyrazów oznacza „
około x metrów”, w naszym przypadku „około 100 metrów”, w odróżnieniu od kolejności „100 метров”, która precyzyjniej mówi nam o ilości metrów; "dokładnie 100 metrów".
Można też powiedzieć: "Proszę iść wzdłuż tej ulicy".
Идите вдоль этой улицы.
Proszę iść wzdłuż tej ulicy.
вдоль – znaczy "wzdłuż"; вдоль (чего? – czego? – dopełniacz)
Możemy też kazać skręcić w prawo.
"Skręcić w prawo" to:
повернуть направо
skręcić w prawo
направо – na prawo - po rosyjsku piszemy łącznie.
A zdanie "Proszę skręcić w prawo" powiemy:
Поверните направо.
Proszę skręcić w prawo.
Skręcić w lewo:
повернуть налево
skręcić w lewo
"Proszę skręcić w lewo" powiemy:
Поверните налево.
Proszę skręcić w lewo.
Spróbujmy powiedzieć trudniejsze zdanie: "Proszę iść prosto około 40 metrów, a potem skręcić w lewo". Zanim to powiemy, musisz wiedzieć, że słowo "potem", to po rosyjsku:
Teraz już możemy powiedzieć całe powyższe zdanie:
Идите прямо метров сорок, а потом поверните налево.
Proszę iść prosto około 40 metrów, a potem skręcić w lewo.
Czasami, kiedy kierujemy kogoś w określone miejsce, mówimy, że coś znajduje się naprzeciwko czegoś.
Powiedzmy "naprzeciwko kina":
напротив кино
naprzeciwko kina
A "naprzeciwko teatru" powiemy:
напротив театра
naprzeciwko teatru
A jeśli coś znajduje się całkiem blisko (niedaleko) stąd, to powiemy:
Это совсем недалеко отсюда.
To całkiem blisko stąd.
совсем - całkiem
недалеко - niedaleko
отсюда - stąd
A gdy jest daleko stąd, to powiemy:
Это далеко отсюда.
To daleko stąd.
далеко – oznacza daleko
To wszystko, co na dziś dla Ciebie przygotowałam. W naszej lekcji pojawiło się sporo nowego słownictwa. Powtórz wszystko kilka razy i spróbuj przetłumaczyć poniższe mini dialogi:
- Proszę powiedzieć, gdzie znajduje się bankomat?
- Bankomat znajduje się naprzeciwko szkoły.
-
........................................-
........................................
- Proszę powiedzieć, jak dojść do teatru.
- To całkiem niedaleko stąd. Proszę iść wzdłuż tej ulicy przez około 15 metrów, a potem proszę skręcić na lewo.
-
........................................-
........................................
Myślę, że poradziłeś sobie bez problemów, bo cały materiał jest zawarty w lekcji, wystarczy tylko go sobie utrwalić. Spróbuj jeszcze opisać mi Twoją drogę do kolegi / koleżanki.
-
........................................
Ja się już z Tobą żegnam. Życzę powodzenia w rozwiązywaniu ćwiczeń.
Пока!
Lila