Lekcja 16

Здравствуй!
Witaj w pierwszej lekcji kursu na poziomie średnio zaawansowanym. Myślę, że wiadomości przedstawione w pierwszej części kursu nie stanowią dla Ciebie problemu i że kolejną partię materiału równie szybko i z łatwością opanujesz!

Tę część poświęcimy nieco trudniejszym zagadnieniom; porozmawiamy o zdrowiu, samopoczuciu, emocjach itp. Poszerzymy też zakres naszej gramatyki tak, byś z łatwością mógł posługiwać się jeśli nie wszystkimi, to większością części mowy.

Przystąpmy zatem do lekcji!


Dziś porozmawiamy o czynnościach, jakie zwykle wykonujemy w ciągu dnia. Niektóre z tych czynności umiesz już nazwać, są nimi m.in. jedzenie śniadania, obiadu i kolacji.
Przypomnimy sobie też godziny, bo zwykle nasze rutynowe czynności wykonujemy w określonym czasie. Pierwszą czynnością w ciągu dnia, jaką wykonujesz, jest budzenie się. Spytam Cię teraz, o której godzinie się budzisz:


Wyrażenie „В котором часу” znasz z lekcji 7. i wiesz już, że oznacza ono „O której godzinie”. Zaimek „ты” też jest Ci już znany, pozostaje nam tylko do wyjaśnienia słowo „просыпаешься”. Czasownik ten znaczy „budzisz się” i jest to czasownik zwrotny (jak w języku polskim) i odmienia się on według koniugacji I:


Jeśli się budzisz o 7.30, to na takie pytanie możesz odpowiedzieć:


Określanie godziny nie jest dla Ciebie już problemem, więc odpowiedz na moje pytania:

1. В котором часу обычно просыпается твоя сестра?
обычно – zwykle
твоя - twoja
........................................

2. В котором часу просыпается твоя мама в понедельник?
........................................

3. В котором часу просыпается твой папа в воскресенье?
........................................

4. В котором часу просыпается твой брат в среду?
........................................

5. В котором часу просыпается твой дядя в четверг?
........................................

Na powyższe pytania możesz odpowiedzieć tak:


Jeśli mówimy, że coś robimy „za” (np. za pięć pierwsza), nie używamy już przyimka „в” (jak to się dzieje w pozostałych przypadkach - np. "в три часа", "в половине первого", "в двадцать десятого"). O tym mówiłam Ci już w lekcji, która dotyczyła określania czasu.


Jak już się obudzimy, to zazwyczaj wstajemy (chyba że lekarz każe nam cały dzień leżeć w łóżku, ale teraz tego nie zakładamy, a o chorobach jeszcze będzie czas mówić). Nie wiem, o której godzinie wstajesz, dlatego Cię o to spytam:


встаёшь – wstajesz – jest to czasownik I koniugacji i tak się odmienia:


Jeśli lubisz poleniuchować i wstajesz o 10.00, to powiesz:


A jeśli spytam Cię:


To możesz odpowiedzieć mi na przykład:


Po tym, jak już się obudziłeś i wstałeś, pewnie myjesz zęby i ręce, a potem jesz śniadanie.
"Myć zęby" to po rosyjsku:


czyli dosłownie „czyścić zęby”. A oto jak odmienia się czasownik "чистить" (dosł. "czyścić"):

I liczba mnoga:

Myć zęby to po rosyjsku „чистить”, ale myć ręce to już „мыть руки”:


A tak odmienia się ten czasownik:


Sam widzisz, że czasownik ten należy do koniugacji I i końcówki ma takie, jak chociażby „читать” lub czasownik zwrotny „одеваться”, który to poznałeś w lekcji o ubraniach. Jak już się umyjesz i ubierzesz, to jesz śniadanie. Odmianę „jeść śniadanie”, podobnie jak „jeść obiad” i „jeść kolację”, poznałeś już w lekcji 13.

Po wykonaniu wszystkich tych czynności zazwyczaj wychodzisz z domu i idziesz albo do pracy, albo do szkoły, albo np. na zakupy. Wyrażenia te powiemy po rosyjsku odpowiednio: „идти на работу”, „идти в школу”, „идти за покупками”. Czasownik „iść” już nam się pojawił, dla przypomnienia podaję Ci odmianę:


на работу – już było, wiesz już, że oznacza „do pracy”
в школу – też już było i pamiętasz znaczenie ("do szkoły")
за покупками – znaczy „na zakupy”, a samo słowo „покупки” to "zakupy". Zwróć uwagę, że w rosyjskim mówimy "за покупками", jakby "za zakupami", a w polskim "na zakupy".

Powiedz teraz dla przypomnienia i utrwalenia zdanie: „Moja mama idzie do pracy o 7.30”.
........................................

I sprawdź ze mną:


I jeszcze takie zdanie: „Pracuje od 8 do 14”.

Chcąc wyrazić po rosyjsku, że coś odbywa się "od... do..." powiemy albo "с... по..." (to jest wersja oficjalna), albo "c... до..." (wersja nieoficjalna, potoczna). Z gramatycznego punktu widzenia wygląda to tak:

a) wersja nieoficjalna:
C... (kogo? czego? – dopełniacz) до... (kogo? czego? – też dopełniacz)

b) wersja oficjalna:
C... (kogo? czego? – dopełniacz) по... (kogo? co? – biernik)

Работать – pracować - jest to czasownik koniugacji pierwszej (końcówka "–ть". Odmienia się jak znany Ci już czasownik "читать"), a więc nasze zdanie powiemy:


Dopełniacz liczebników podałam już Ci w lekcji z godzinami.


Spróbujmy teraz rozbudować to zdanie, mówiąc, że: „Zwykle moja mama pracuje od poniedziałku do środy od 8 do 14”.


"Понедельник" jest rzeczownikiem II deklinacji i odmienia się jak znany Ci już „stół” ("стол" - rzeczownik rodzaju męskiego zakończony na spółgłoskę), natomiast "środa" ("среда") jest rzeczownikiem rodzaju żeńskiego i należy do deklinacji pierwszej (odmienia się jak np. "книга"). W odniesieniu do dni tygodnia częściej używana jest konstrukcja "с... по...".
Myślę, że tytuł naszej lekcji nie jest dla Ciebie zagadką i wiesz, że oznacza on: „Mój dzień od rana do wieczora”.

W naszym rozkładzie dnia doszliśmy już do popołudnia. A po południu:

Jemy obiad, czyli: „Мы обедаем” – znasz już odmianę.

A po obiedzie możemy odrabiać lekcje:


уроки - lekcje
делать – dosłownie oznacza „robić”, ale w naszym wyrażeniu powiemy prędzej „odrabiać”. „Делать” jest czasownikiem koniugacji I (końcówka "–ть", odmienia się jak chociażby czytać – "читать").

Możemy też spacerować, a więc:


гулять – czasownik koniugacji I, odmienia się jak "читать" (końcówka "–ть"), występował już w naszych lekcjach

Albo też możesz pojeździć sobie dla przyjemności na rowerze. "Jeździć na rowerze" (dla przyjemności) to tak, jak "jeździć na łyżwach" czy "jeździć na nartach" (dla przyjemności). Omawialiśmy już ten czasownik i pewnie pamiętasz, że jest nim „кататься”. Musisz tylko wiedzieć, że "rower" to:


A „кататься” powiemy po rosyjsku "на чём?" ("na czym?"), czyli rzeczownik stawiamy w miejscowniku. „Велосипед” jest rzeczownikiem rodzaju męskiego, zakończonym na spółgłoskę i należy do deklinacji II, a więc powiemy:


Spróbujmy powiedzieć zdanie: „Po obiedzie jeżdżę na rowerze lub spaceruję”.

po obiedzie / po południu - после обеда
lub – или


Niektórzy po obiedzie robią zakupy (wcześniej mówiliśmy „iść na zakupy”, a teraz – „robić zakupy”) lub sprzątają mieszkanie. Po rosyjsku to będzie odpowiednio:


покупки – zakupy - wspominaliśmy już o tym rzeczowniku
делать – robić - koniugacja I, końcówka "–ть"

i sprzątać mieszkanie:


убирать – sprzątać - czasownik koniugacji I (końcówka to "–ть", resztę umiesz już sam doskonale odmieniać, bo było już dość sporo czasowników tej koniugacji). Jeżeli chodzi o przypadek, jaki wymagany jest po tym czasowniku, to jest nim biernik ("убирать что?" – "sprzątać co?"), a w związku z tym, że mieszkanie w rosyjskim – jak już pamiętasz – jest rzeczownikiem rodzaju żeńskiego, zakończonym na "–a" i należącym do deklinacji I, dlatego powiemy właśnie "убирать квартиру".

Przetłumacz zdania i porównaj z odpowiedziami:

1. Często robię zakupy.
........................................

2. Po obiedzie zwykle sprzątamy mieszkanie.
........................................

3. Mój wujek często jeździ na rowerze (dla przyjemności).
........................................

4. Ty zawsze pracujesz od poniedziałku (w rosyjskim „poniedziałek” jest rodzaju męskiego – II deklinacja) do piątku (w rosyjskim „piątek” jest rodzaju żeńskiego – I deklinacja).
........................................

5. Mój kuzyn rzadko pracuje od 9 do 17.
........................................

1. Я часто делаю покупки.
2. После обеда мы обычно убираем квартиру.
3. Мой дядя часто катается на велосипеде.
4. Ты всегда работаешь с понедельника по пятницу.
5. Мой двоюродный брат редко работает с девяти до пяти.

Jak już pojeździłeś na rowerze czy pospacerowałeś, to czas na wieczorne czynności.
Wieczorem na pewno jesz kolację (chyba że się odchudzasz):


Na temat tego czasownika już była mowa, jeśli nie pamiętasz jak się on odmienia, to zapraszam do lekcji 13.

"Po kolacji" powiemy po rosyjsku:


„После ужина”, a więc "po kolacji" możesz oglądać telewizję ("смотреть телевизор"), czytać książki ("читать книги") lub słuchać muzyki ("слушать музыку"). Powyższe zwroty poznałeś już w lekcji 10., a czasowniki w nich zawarte odmieniają się wg koniugacji I ("читать", "слушать" - końcówki "–ть") i wg koniugacji II ("смотреть" - końcówka "–ть").

Spytam Cię, co jeszcze robisz po kolacji:


ещё – jeszcze

A Ty możesz odpowiedzieć, że bierzesz prysznic:


принимаю – dosłownie oznacza „przyjmuję” (bezokolicznik to „принимать”, końcówka "–ть") i odmienia się wg koniugacji I ze stałym akcentem na „a”:


Rzeczownik „принимать” w połączeniu w rzeczownikiem „душ” tworzy wyrażenie „brać prysznic”.

A potem pozostaje nam tylko położyć się. Załóżmy, że robisz to codziennie o 21.30.

Powiesz:


ложусь – czasownik zwrotny (tak jak w polskim), należący do koniugacji II, oznacza „kładę się” (bezokolicznik to "ложиться"). Zobacz, jak się odmienia:


Częściej jednak powiemy „kłaść się spać”, niż samo „kłaść się”, czyli:


Mówiliśmy dziś o rutynowych czynnościach, które wykonujemy w ciągu dnia, a dokładniej o określonej porze dnia. W celu określenia jaką czynność kiedy wykonujemy bardzo przydatne okażą nam się wyrażenia:


"Каждое" – słowo to poznałeś już w wyrażeniu „каждый день”. Z tym, że w wyrazie „каждый” mamy końcówkę "–ый", ponieważ „dzień” jest rodzaju męskiego. Dla rodzaju nijakiego będzie "–ое", czyli tak, jak w omawianym przez nas wypadku.
Natomiast dla rodzaju żeńskiego końcówka będzie "–ая" ("каждая").

"Каждое утро" to inaczej:


Przyimek „по”, oznaczający „po”, wymaga po sobie celownika. W tym wypadku nasz rzeczownik jest w liczbie mnogiej, dlatego podaję Ci już gotową odmianę (liczby mnogiej rzeczowników jeszcze nie omawialiśmy). Całe wyrażenie przetłumaczymy oczywiście nie dosłownie, tylko tak, jak mówimy po polsku, a więc „co rano”, „każdego poranka”.

Natomiast „dziś rano” powiemy:


Po obiedzie czy po południu to „после обеда”, ale to już znasz. „Dziś po południu / po obiedzie” powiemy:


"Wieczorem" powiemy:


A "dziś wieczorem" powiemy tak:


"Co wieczór" to po rosyjsku:

lub

Jeżeli jakieś czynności wykonujesz tylko w określonym dniu tygodnia, na przykład w poniedziałki, to powiesz:


To nie jest trudne. Wystarczy zapamiętać, że musimy powiedzieć „по” i do każdego dnia tygodnia dodać końcówkę "–ам" ("понедельник" – "понедельникам") lub samo "-м" dla dni tygodnia, które kończą się na "-а", na przykład "среда" - "по средам" (za wyjątkiem niedzieli - w tym przypadku powiemy "по воскресеньям" - za chwilę to usłyszysz) itp.

"Co poniedziałek" możemy powiedzieć tak:


To też nie jest trudne. Musimy tylko wiedzieć, że dzień tygodnia stawiamy w bierniku, a że poniedziałek, wtorek, czwartek są rodzaju męskiego lub nijakiego, to wiemy, że biernik jest taki sam jak mianownik. W przypadku rodzaju żeńskiego jest inaczej, biernik nie jest taki sam jak mianownik.
Środa, piątek i sobota są w rosyjskim rodzaju żeńskiego i powiemy to inaczej. Za chwilę usłyszysz jak.



Nasza długa lekcja dobiegła końca. Mam nadzieję, że materiał omawiany dziś nie sprawia Ci większych problemów. Oczywiście zachęcam do tak częstych powtórek, jak to tylko możliwe. Na koniec poproszę Cię o odpowiedzenie na poniższe pytania:

1. Что ты делаешь по утрам?
........................................

2. Что ты делаешь после обеда?
........................................

3. В котором часу ты ложишься спать?
........................................

4. Что ты обычно делаешь по субботам?
........................................

5. Что ты всегда делаешь по пятницам?
........................................

Myślę, że z łatwością odpowiedziałeś na moje pytania. Po dokładnym przestudiowaniu naszej lekcji, zapraszam do zrobienia przygotowanych przeze mnie ćwiczeń.

Пока!
Lila