Lekcja 18

Ciao!

Z radością witam Cię na kolejnym spotkaniu. Dzisiaj będziemy kontynuowali temat jedzenia, ale tym razem pójdziemy na zakupy do supermarketu. Zanim jednak zaczniemy, jak zwykle sprawdzimy, czy zapamiętałeś wszystkie wiadomości z poprzedniej lekcji. Przypomnij sobie jak powiedzieć po włosku:

1. Chciałbym zarezerwować stolik dla dwóch osób.
2. Do picia chciałbym...
3. To jest wyśmienite.
4. nóż
5. łyżka
6. Czy mogę zapłacić kartą kredytową?


Na pewno świetnie poradziłeś sobie z tym ćwiczeniem. Zacznijmy więc kolejną lekcję.

Jak już wspomniałam, dzisiaj będziemy poruszać się po supermarkecie. Poznasz bardzo dużo słownictwa związanego z jedzeniem. Ale to nie wszystko, co przygotowałam na dzisiaj - w tej lekcji poznasz również bardzo przydatny w codziennych rozmowach zaimek dopełnieniowy.

Na początek przypomnij sobie jak mówimy "iść do supermarketu". Pamiętasz? To oczywiście "andare al supermercato". A "iść na zakupy"? To "andare a fare la spesa". Chodźmy zatem na zakupy!

Każdy supermarket podzielony jest na działy, w których znajdziesz poszczególne produkty. I my podzielimy sobie nasze słownictwo na takie działy. Najpierw jednak zapoznaj się z nazwami obiektów i osób, które znajdują się w takim sklepie.

Wyobraź sobie teraz, że jesteś klientem w supermarkecie. "Klient" to "cliente".
Na pewno do robienia zakupów będziesz potrzebował wózka. Po włosku "wózek" to "carrello".
Będziesz poruszał się nim pomiędzy regałami, które noszą nazwę "scaffalature".
Przestrzeń pomiędzy regałami to "corsia".
Kiedy już skończysz zakupy, pójdziesz do kasy. "Iść do kasy" to "andare alla cassa",
gdzie kasjer - "cassiere" - lub kasjerka - "cassiera" - wyda ci paragon - "scontrino".

Teraz zajmijmy się produktami, które możesz znaleźć w poszczególnych działach supermarketu. Na początek samo słówko "dział" - "reparto":

Zacznijmy zatem od działu ogólnospożywczego. Po włosku taki dział nosi nazwę "alimentari" od słowa "alimentare" - "spożywczy/żywnościowy".
Co możemy znaleźć w takim dziale? Np. produkty na prawdziwe włoskie słodkie śniadanie:
A może coś słodkiego?
W tym dziale znajdziemy też inne produkty spożywcze, potrzebne do przyrządzenia obiadu czy kolacji:

Teraz możemy przejść do działów bardziej "specjalistycznych". Na początek dział z serami i nabiałem, czyli:

"formaggi e latticini".
Znajdziemy tu m.in.:

włoski, twardy ser do posypywania pizzy i makaronu - "parmigiano" - "parmezan",
ser z owczego mleka o podobnym zastosowaniu, czyli "pecorino",
białe, miękkie kulki ze słodkiego mleka zwane "mozzarella",
zdecydowany w smaku, pleśniowy ser "gorgonzola",
"jaja" - "uova". "Jajka" to rzeczownik nieregularny (więcej takich rzeczowników poznasz w kolejnych lekcjach). Jedno jajo to "uovo" i jest rodzaju męskiego.
W liczbie mnogiej jaja zmieniają rodzaj na żeński i przybierają nietypową dla liczby mnogiej końcówkę "a".
W tym dziale znajdziemy również masło - "burro",
mleko - "latte"
i śmietanę - "panna".

Przejdźmy do działu mięsnego - "macelleria",
w którym znajdziemy różne typy mięsa. Pamiętasz, że mięso to "la carne"? Możemy je podzielić na:

1. "carne bovina" - "mięso wołowe",
do którego należą np. "cielęcina" - "vitello"
oraz "manzo" - "wół"

2. "carne suina" - "mięso wieprzowe",
którego reprezentantem jest "maiale" - "wieprz/świnia",

3. "carne ovina" - "mięso owcze",
z którego najchętniej spożywana jest jagnięcina - "agnello",

4. "carne equina", czyli bardzo popularną we Włoszech koninę,
przy czym "koń" to jak wiesz po włosku "cavallo".

5. W dziale mięsnym znajdziemy jeszcze drób, czyli:
kurczaka - "pollo",
kaczkę - "anatra"
i indyka - "tacchino".

Jeśli nie lubisz mięsa, możesz zawsze wybrać jakąś rybę. Kupisz ją w dziale zwanym "pescheria".


Mamy już mięso, teraz przydałyby się jakieś warzywa. Przejdźmy do działu warzywno-owocowego. We Włoszech taki dział nazywa się "ortofrutta".
Same warzywa to "verdure",
a owoce to "frutta". Słowo to jest nietypowe, gdyż bez względu na to czy kupimy jedno jabłko czy więcej, zawsze powiemy, że kupiliśmy "la frutta".

Zapoznaj się teraz z nazwami niektórych popularnych we Włoszech warzyw:

A oto lista najpopularniejszych owoców:
Zwróć uwagę, że rzeczownik "uva", podobnie jak "frutta", zawsze występuje w liczbie pojedynczej.

Kolejnym działem, który musimy odwiedzić, jest dział z wędlinami, czyli "salumeria".
Znajdziemy tu:

Mmmm, ale pyszności! Możemy przyrządzić z nich pyszny obiad. Aż zrobiłam się głodna, a Ty? :-) Do pełni szczęścia brakuje nam już tylko pieczywa, które znajdziemy w dziale zwanym "panetteria".
Możemy kupić np. chleb - "pane"
lub bułki - "panini".

Zmierzając do kasy, zahaczymy jeszcze o dział z artykułami gospodarstwa domowego, które we Włoszech często nazywane są "casalinghi".
Pamiętasz to słowo? To nim właśnie określaliśmy osoby zajmujące się domem.
Tak więc na pewno w domu będą potrzebne:

No to mamy już pełny koszyk. Możemy iść do kasy i zanieść wszystko do domu. Przyznasz, że robienie zakupów w supermarkecie jest bardzo szybkie i wygodne? Wybieramy wszystko sami i możemy sobie wszystko dokładnie obejrzeć. Ale nie zawsze chodzimy po tak duże zakupy, czasami idziemy do małego osiedlowego sklepu. I tu pojawia się pewien problem, bowiem trzeba sprzedawcy wszystko wytłumaczyć. Dlatego teraz pokażę Ci, jak przeprowadzać rozmowy w sklepie.

Z pewnością sprzedawca zapyta nas co chcemy kupić. Powie wtedy np.:

"Buongiorno, desidera?"
Wtedy Ty opowiesz mu czego potrzebujesz, mówiąc np.:

"Vorrei del prosciutto" - "Chciałbym/chciałabym szynki",
jeśli nie wyrażasz ilości. Możesz też podać ile czego potrzebujesz, np. bardzo popularną we Włoszech ilość:

"un etto di..." - "dziesięć dekagramów..."

Zapoznaj się w takim razie z innymi wyrażeniami określającymi ilość lub sposób opakowania. Pamiętaj, że po tych wyrażeniach zawsze będziesz stosować przyimek "di":
Możesz więc poprosić sprzedawcę o "due chili di mele", "una bottiglia d'acqua", "un pacchetto di pasta" itp.

A co jeśli będziesz potrzebował połowę z którejś z miar? Jak to powiedzieć? Tak naprawdę znasz już to słowo, gdyż jest nim "mezzo" - "pół" (pamiętasz lekcję o godzinach?).
Jest to przymiotnik, w związku z czym dopasowuje się on w rodzaju do rzeczownika, zatem:
"pół litra" to "mezzo litro",
"pół puszki" to "mezza scatola",
1,5 kg to "un chilo e mezzo",
a 1,5 butelki to "una bottiglia e mezza".

Wróćmy do sprzedawcy - podając Ci żądany produkt, może on zapytać:

"Va bene così?" - "Czy to już wystarczy?" (dosł. "Dobrze tak?")
lub "Desidera altro?" - "Czy życzy sobie Pan/Pani coś innego?".
Ty, w zależności od okoliczności, powiesz czego jeszcze potrzebujesz lub podziękujesz, mówiąc:

"È tutto, grazie" - "To wszystko, dziękuję".

Musisz jeszcze zapłacić. W tym celu zapytasz:

"Quanto pago?" - "Ile płacę?"

Sprzedawca odpowie Ci np.:

"Sono 10 euro" - "10 euro" (dosł. "To 10 euro")

Więcej na temat płatności i pieniędzy dowiesz się w następnej lekcji.

A teraz mały przerywnik. Spróbuj powiedzieć po włosku:
1. kilogram czereśni
2. butelka mleka
3. paczka makaronu
4. 2 kilogramy cielęciny
5. 30 dekagramów parmezanu.

Prawidłowo wyrażone ilości to:


Na koniec tej części lekcji jeszcze słówko komentarza. Rzeczownik "arancia" oraz znane Ci już słowo "spiaggia" odmieniają się nietypowo w liczbie mnogiej, tracąc "i" z ostatniej sylaby. Będziemy o tym mówić w przyszłości, ale dziś zapamiętaj, że liczba mnoga od tych rzeczowników to odpowiednio "arance" i "spiagge".


Możemy teraz przejść do drugiej części lekcji, którą jest zaimek dopełnieniowy bliższy Complemento oggetto (dosł. "dopełnienie rzeczy").

Jak wiemy, zaimek to taka część mowy, która zastępuje rzeczownik. I tak, zaimki osobowe "ja, "ty", "on" itd. zastępują nasze imiona, nazwiska itp. w funkcji podmiotu, jak np. w zdaniu "Ona mieszka w Londynie". Zaimek "ona" zastępuje nam jakąś kobietę lub dziewczynę, która wykonuje czynność mieszkania w Londynie. Do tego zdania możemy zatem ułożyć pytanie wykorzystujące mianownik "Kto?/Co? mieszka w Londynie?".

Zaimek dopełnieniowy natomiast zastępuje rzeczowniki w funkcji dopełnienia, a mówiąc dokładniej Complemento oggetto zastępuje rzeczowniki, dla których zadajemy pytanie naszego polskiego biernika "Kogo?/Co?", np. "Widzę Marię" (kogo widzę?). Jeżeli nie będziemy chcieli używać słowa "Maria", zastąpimy je zaimkiem "ją", czyli powstanie nam zdanie: "Widzę ją". To właśnie jest zaimek dopełnieniowy bliższy, zwany Complemento oggetto. Przyjrzyj się zatem jego formom:


Zatem "ciebie" to "ti", "nas" to "ci", "ją" to "la", a "go" to "lo" itd. Miejsce tego zaimka jest zawsze przed czasownikiem, więc nasze zdanie o Marii brzmiałoby następująco:

"La vedo" - "Widzę ją".
Gdybyśmy nie widzieli Marii, kolejność byłaby następująca:

"Non la vedo" - "Nie widzę jej".
Jeżeli będziemy mówić o Mario, powiemy:

"Lo vedo" - "Widzę go"
lub "Non lo vedo" - "Nie widzę go".

Pamiętaj, że zaimki te stosujemy tylko po czasownikach, które odpowiadają na pytania "Chi?/Che cosa?". W praktyce oznacza to, że po tych czasownikach nie może występować przyimek, jak np. w czasowniku "dare a" - "dawać komuś" (to dopełnienie dalsze, które poznasz w przyszłości). Stąd właśnie nazwa tego przyimka - zastępuje dopełnienie, które nie jest oddzielone żadnym przyimkiem, więc stoi "blisko" czasownika. Można oczywiście "dare qualcosa" - "dawać coś" i wtedy to już będzie właśnie dopełnienie bliższe (odpowiada na pytania "kogo?/co?"). Pamiętaj jednak, że nie zawsze język włoski przystaje do języka polskiego. Przykładem może być czasownik "aiutare" - "pomagać".
Po polsku mówimy "pomagać komuś", czyli stosujemy pytanie celownika "komu?/czemu?", a po włosku mówimy "aiutare qualcuno", czyli dalej nasz biernik "kogo?/co?".

Musisz jeszcze wiedzieć, że zaimki te ulegają elizji w 3. os., ale tylko liczby pojedynczej. Przez to często nie widać, czy chodzi o rodzaj męski czy żeński. Zobacz przykłady:

"L'aiuto" - "Pomagam jemu/jej" (skrócona forma zaimka "lo" lub "la").

Na koniec informacja dotycząca stosowania tych zaimków z czasownikami modalnymi. W przeciwieństwie do zwykłych czasowników, odmieniając czasownik modalny możesz ustawić zaimek dopełnieniowy bliższy w dwóch miejscach: przed czasownikiem modalnym:

"Vi devo vedere" - "Muszę was zobaczyć",
lub doklejając go do bezokolicznika, z tym że wtedy traci on ostatnie "e":

"Devo vedervi" - "Muszę was zobaczyć".

Oto inne przykłady:

"Non lo possiamo prendere" - "Nie możemy go wziąć".
"Non possiamo prenderlo" - "Nie możemy go wziąć".

"Non ti voglio guardare!" - "Nie chcę cię oglądać!"
"Non voglio guardarti!" - "Nie chcę cię oglądać!"

I już naprawdę ostatnia informacja: "lo" bardzo często tłumaczone jest jako "to", zwłaszcza w połączeniu z czasownikiem "sapere". Spójrz:

"Chi ha chiuso la finestra?" - "Kto zamknął okno?" - "Non lo so" - "Nie wiem tego".

Na koniec kilka ćwiczeń sprawdzających. Spróbuj zamienić na zaimek dopełnieniowy podkreślone wyrażenia, tak jak w przykładzie:
es. Angela prende il libro. - Angela lo prende.

1. Anna mangia il panino.
2. Carlo e Pietro vedono un gatto.
3. Noi aiutiamo Gigi e Alessia.
4. Perché non prendi il caffè?
5. Non voglio scrivere la lettera.
6. Chi aprirà la porta?

Jak zwykle, sprawdź teraz swoje odpowiedzi:


Jeśli tak samo zbudowałeś zdania, możesz być z siebie dumny! Poćwicz jeszcze stosowanie tego zaimka, wykonując ćwiczenia załączone do lekcji. To bardzo ważne, bo niedługo będziemy się zajmować innym zaimkiem.

Buona fortuna!
Ania