Leçon 31: Quand j'étais petit...
Lekcja 31: Kiedy byłem mały...
Witam Cię serdecznie w trzeciej części naszego kursu, przeznaczonej dla zaawansowanych! Jeśli sumiennie przerobiłeś obie poprzednie części i masz wielką ochotę, aby jeszcze bardziej wzbogacić swoją znajomość francuskiego (a mam nadzieję że tak!), kolejne 15 lekcji stoi przed Tobą otworem.
Dzięki tej części kursu znacznie poszerzysz swoje słownictwo, poznasz nowe zagadnienia gramatyczne, zrozumiesz wiele nieznanych Ci dotąd reguł, a co za tym idzie, będziesz łatwiej i płynniej czytać, pisać i mówić po francusku. Wszystko co Ci jest potrzebne, to chęć do nauki i systematyczność. Gotowy? Tak więc do dzieła, en route!
W tej oraz w przyszłej lekcji poznamy i utrwalimy czas przeszły niedokonany
imparfait oraz różnice między czasem
imparfait a czasem
passé composé. W lekcji 33. pojawi się także czas
passé récent, który wyraża czynności, jakie zostały wykonane przed chwilą. Można powiedzieć, że te trzy lekcje powiedzą nam wiele o przeszłości.
Przejdźmy teraz do nowego czasu przeszłego. Znasz już z
lekcji 18. oraz
lekcji 19. czas przeszły dokonany
passé composé, który wyraża czynności dokonane, mające miejsce w konkretnym czasie, bądź takie które wystąpiły już ileś razy. W tej lekcji omówimy czas
imparfait, który jest czasem niedokonanym i służy do opisywania okoliczności, przyczyn, tła różnych czynności, które są najczęściej wyrażane przez
passé composé.
Imparfait służy także do opisywania wspomnień, porównywania jak to było kiedyś, do mówienia o swoich przyzwyczajeniach w przeszłości. Można powiedzieć, że w relacji
passé composé –
imparfait, ten pierwszy wyraża czynność punktową, ważniejszą, a drugi opisuje okoliczności jej zaistnienia oraz jej tło. Zanim przejdziemy do porównania tych dwóch czasów na konkretnych przykładach, poznajmy i przećwiczmy tworzenie czasu
imparfait, a przy okazji powspominajmy trochę…
Czas
imparfait tworzy się bardzo prosto. Nie ma tutaj nieregularności (z jednym małym wyjątkiem) ani czasowników posiłkowych. Jest to czas prosty, a każdy czasownik ma swój temat oraz odpowiednie dla tego czasu końcówki. Temat danego czasownika tworzymy od formy osobowej "nous" w czasie teraźniejszym
présent.
Popatrzmy na kilka przykładów:
| Forma dla "nous" w présent | Temat dla imparfait |
|---|
| nous parl-ons | parl- |
| nous regard-ons | regard- |
| nous finiss-ons | finiss- |
| nous av-ons | av- |
| nous pren-ons | pren- |
Do tych tematów dorzucamy końcówki osobowe czasu
imparfait i otrzymujemy jego odmianę. Forma rodzaju męskiego oraz żeńskiego jest taka sama (np. j'avais - miałem/miałam). Oto te końcówki osobowe:
| je |
-ais |
nous |
-ions |
| tu |
-ais |
vous |
-iez |
| il/elle |
-ait |
ils/elles |
-aient |
Odmieńmy więc powyższe przykładowe czasowniki:
parler - mówić
| je |
parlais |
nous |
parlions |
| tu |
parlais |
vous |
parliez |
| il/elle |
parlait |
ils/elles |
parlaient |
je parlais, tu parlais, il parlait
ja mówiłem, ty mówiłeś, on mówił
nous parlions, vous parliez, ils parlaient
my mówiliśmy, wy mówiliście, oni mówili
- patrzeć
je regardais, tu regardais, il regardait
ja patrzyłem, ty patrzyłeś, on patrzył
nous regardions, vous regardiez, ils regardaient
my patrzeliśmy, wy patrzeliście, oni patrzeli
- kończyć
je finissais, tu finissais, il finissait
ja kończyłem, ty kończyłeś, on kończył
nous finissions, vous finissiez, ils finissaient
my kończyliśmy, wy kończyliście, oni kończyli
- mieć
j’avais, tu avais, il avait
ja miałem, ty miałeś, on miał
nous avions, vous aviez, ils avaient
my mieliśmy, wy mieliście, oni mieli
- brać
je prenais, tu prenais,il prenait
ja brałem, ty brałeś, on brał
nous prenions, vous preniez, ils prenaient
my braliśmy, wy braliście, oni brali
Spróbuj teraz sam utworzyć odmianę następujących czasowników w czasie
imparfait, rozpisując ją sobie oraz wypowiadając na głos:
téléphoner, travailler, choisir, lire, écrire, apprendre, partir, aller, connaître
Mam nadzieję, że poradziłeś sobie bez problemu. Porównaj swoją odmianę z przedstawioną poniżej dla pierwszej osoby liczby pojedynczej:
| Czasownik | 1 os. l.poj. w czasie imparfait |
|---|
| téléphoner | je téléphon-ais |
| travailler | je travaill-ais |
| choisir | je choisiss-ais |
| lire | je lis-ais |
| écrire | j’écriv-ais |
| apprendre | j’appren-ais |
| partir | je part-ais |
| aller | j’all-ais |
| connaître | je connaiss-ais |
Prawda, że wszystko jest regularne i nie sprawia problemu? Myślę że tak, ale jest jeden mały, ale bardzo ważny wyjątek: to czasownik "être". Otóż, jego temat w czasie
imparfait to "ét-", do niego dodajemy końcówki i otrzymujemy odmianę:
être - być
| je |
étais |
nous |
étions |
| tu |
étais |
vous |
étiez |
| il/elle |
était |
ils/elles |
étaient |
j’étais, tu étais, il était
ja byłem, ty byłeś, on był
nous étions, vous étiez, ils étaient
my byliśmy, wy byliście, oni byli
Oprócz "être", warto wspomnieć także o czasownikach takich jak "voir" oraz "manger". Nie ma tutaj nic nieregularnego, ale być może masz wątpliwości, czy przy odmianie "voir" w osobie nous będzie litera "y" oraz "i", a przy "manger" trzeba zachować „e”, tak, jak w odmianie w
présent. Popatrz więc na odmianę tych dwóch czasowników:
voir - widzieć
| je |
voyais |
nous |
voyions |
| tu |
voyais |
vous |
voyiez |
| il/elle |
voyait |
ils/elles |
voyaient |
je voyais, tu voyais, il voyait
ja widziałem, ty widziałeś, on widział
nous voyions, vous voyiez, ils voyaient
my widzieliśmy, wy widzieliście, oni widzieli
- jeść
je mangeais, tu mangeais, il mangeait
ja jadłem, ty jadłeś, on jadł
nous mangions, vous mangiez, ils mangeaient
my jedliśmy, wy jedliście, oni jedli
W odmianie czasownika "manger" litera "e" pojawia się w czterech przypadkach (dla osób: je, tu, il oraz ils), dlatego, że po "g" mielibyśmy "a", a jeśli po "g" stoi "a", to "g" czytamy jak [g]. Zaś przy "manger" wymowa "g" w bezokoliczniku jest inna - jeśli po "g" stoi "e", to "g" wymawiamy jako [ż]. Tak też jest tutaj. Dla nous oraz vous "e" jest zbędne, gdyż po "g" mamy literę "i" (jeśli po "g" stoi "i", to "g" wymawiamy [ż]).
I jeszcze jedna uwaga: wymowa czasownika "faire" w czasie
imparfait. Tworzenie jest regularne, ale wymowa jest taka sama, jak w czasie teraźniejszym
nous faisons. Posłuchaj:
faire - robić
je faisais, tu faisais, il faisait
ja robiłem, ty robiłeś, on robił
nous faisions, vous faisiez, ils faisaient
my robiliśmy, wy robiliście, oni robili
Znamy już odmianę czasu
imparfait, nauczmy się więc jego zastosowania i poćwiczmy odmianę w zdaniach. Tak, jak wspomniałam wyżej, czas przeszły niedokonany służy do określania czynności, która trwała w bliżej nieokreślonym czasie, która nie ma przedziałów czasowych, nie ma także informacji ile razy coś miało miejsce. W tym przypadku, najczęściej występuje razem z czasem
passé composé.
Imparfait wyraża także przyzwyczajenia i czynności, które się powtarzały w przeszłości.
Popatrzmy na przykładowe zdania i ich tłumaczenie, zwracając uwagę na różnice między
imparfait, passé composé oraz
présent:
1.
En été, nous allions en vacances au bord de la mer.
Latem jeździliśmy na wakacje nad morze.
W tym zdaniu opisujemy swój dawny zwyczaj: latem jeździliśmy nad morze.
En été, nous allions en vacances au bord de la mer.
Latem jeździliśmy na wakacje nad morze.
2.
Quand j’étais enfant, j’aimais bien jouer à cache-cache.
Kiedy byłem dzieckiem, lubiłem bawić się w chowanego.
W kolejnym zdaniu określamy mniej więcej, kiedy lubiliśmy bawić się w chowanego – "kiedy byłem dzieckiem". Możemy określić także, ile mieliśmy lat, kiedy coś lubiliśmy (bądź nie lubiliśmy) robić, lub kiedy mieliśmy jakiś zwyczaj.
Quand j’étais enfant, j’aimais bien jouer à cache-cache.
Kiedy byłem dzieckiem, lubiłem bawić się w chowanego.
3.
Avant, il fumait beaucoup.
Kiedyś/niegdyś, palił dużo.
Trzecie zdanie wyraża również czynność, która powtarzała się w przeszłości. Mamy tu także w domyśle porównanie, że kiedyś ktoś robił coś, a teraz już nie. Słowo „avant” znaczy „przedtem”, „kiedyś”.
Avant, il fumait beaucoup.
Kiedyś/niegdyś, palił dużo.
4.
Ils aimaient faire du vélo.
Lubili jeździć na rowerze.
Następnie zdanie także wpisuje się w jakieś opowiadanie albo porównanie prawdopodobnie z teraźniejszością. Kiedyś pewnie lubili jeździć na rowerze, był to ich zwyczaj, upodobanie w przeszłości, teraz być może już tego nie lubią.
Ils aimaient faire du vélo.
Lubili jeździć na rowerze.
5.
Nous étions très heureux.
Byliśmy bardzo szczęśliwi.
Kolejne zdanie opisujące uczucia, również wypowiadane w przypadku wspomnień i opowiadania o przeszłości (jak to było kiedyś).
Nous étions très heureux.
Byliśmy bardzo szczęśliwi.
6.
D’habitude, j’allais me coucher à deux heures du matin.
Zazwyczaj chodziłem spać o drugiej nad ranem.
W powyższym zdaniu pojawia się zwrot „d’habitude”, który określa, co było naszym zwyczajem w przeszłości.
D’habitude, j’allais me coucher à deux heures du matin.
Zazwyczaj chodziłem spać o drugiej nad ranem.
7.
Quand j’étais étudiante, je regardais rarement la télé.
Kiedy byłam studentką, rzadko oglądałam telewizję.
Również w tym zdaniu jest wyrażona jakaś czynność, która się powtarzała (bądź też nie), która mogła mieć miejsce rzadko, często, od czasu do czasu.
Quand j’étais étudiante, je regardais rarement la télé.
Kiedy byłam studentką, rzadko oglądałam telewizję.
Czas
imparfait to także czas, który występuje w bajkach i opowiadaniach typu „był sobie kiedyś…”, w porównaniach, jak to było dobrze kiedyś, a teraz już nie jest, jak ktoś się zmienił. Popatrzmy na kolejne przykłady:
8.
Avant, elle était brune. Maintenant elle est blonde.
Kiedyś była brunetką. Teraz jest blondynką.
Opisujemy, jaka ona była kiedyś, w przeszłości, w porównaniu do tego, jaka jest teraz.
Avant, elle était brune. Maintenant elle est blonde.
Kiedyś była brunetką. Teraz jest blondynką.
9.
Kolejne zdanie to także porównanie.
Autrefois, il y avait moins de pollution.
Niegdyś było mniej zanieczyszczenia środowiska.
Autrefois, il y avait moins de pollution.
Niegdyś było mniej zanieczyszczenia środowiska.
10.
W następnym zdaniu mamy typowy początek niejednej bajki:
Il était une fois une jeune belle fille.
Była sobie pewnego razu młoda piękna dziewczyna.
Il était une fois une jeune belle fille.
Była sobie pewnego razu młoda piękna dziewczyna.
Jak zauważyłeś, czas
imparfait służy do opisywania czynności, które były zwyczajem w przeszłości, które się powtarzały, które występowały z jakąś określoną częstotliwością (rzadko, często). Jest on także czasem, za pomocą którego przedstawiamy nasze wspomnienia, opowiadamy jakąś historię, opisujemy to, co kiedyś miało miejsce, jak było, jak wyglądało, często w porównaniu z teraźniejszością. Kiedy chcemy powiedzieć, jacy byliśmy kiedyś, co lubiliśmy, jakie były nasze zwyczaje, co robiliśmy często, a co rzadko, jak wyglądaliśmy, co robiliśmy, gdzie jeździliśmy na wakacje, z kim się przyjaźniliśmy, co robiliśmy wcześniej, używamy właśnie tego czasu.
Czy użycie tego czasu jest już dla Ciebie w pełni zrozumiałe?
Opisz teraz siebie, jak byłeś lub byłaś dzieckiem, odpowiadając na kilka moich pytań. Za pomocą czasu
imparfait możesz sobie powspominać. Odpowiedz głośno:
1. Qu’est-ce que tu aimais faire quand tu avais 10 ans?
........................................
2. Où est-ce que tu passais les vacances d’habitude quand tu étais enfant?
........................................
3. Qu’est-ce que tu aimais porter?
........................................
4. Quel sport est-ce que tu faisais?
........................................
5. Tu étais un enfant calme?
........................................
6. Quelles étaient tes habitudes?
........................................
7. Qu'est-ce que tu voulais faire comme métier quand tu étais petit(e)? Qui est-ce que tu voulais devenir?
........................................
Skoro o wspomnieniach mowa, nauczmy się także czasownika „se souvenir” – "pamiętać".
se souvenir (de qch, de qqn)
pamiętać (o czymś, o kimś)
je me souviens, tu te souviens, il se souvient
ja pamiętam, ty pamiętasz, on pamięta
nous nous souvenons, vous vous souvenez, ils se souviennent
my pamiętamy, wy pamiętacie, oni pamiętają
Może opowiesz o swojej pierwszej miłości? Kiedy to było? Kim on był lub ona była? Wspominając, użyjesz tutaj także czasu
imparfait.
Mam nadzieję, że takie wspominanie sprawiło Ci wiele przyjemności i że przy okazji zrozumiałeś zasady tworzenia oraz użycia czasu
imparfait. Wykonaj koniecznie ćwiczenia, które przygotowałam w zakładce „Ćwiczenia”, odmień też inne czasowniki, które znasz z poprzednich części kursu oraz przypomnij sobie czas
passé composé z lekcji 18. oraz 19. W następnej lekcji porównamy użycie czasu
imparfait i
passé composé.
A bientôt!
Małgosia