Lekcja 18

Salut!

Witam Cię w kolejnej lekcji. Jest ona bardzo ważna, ponieważ poznamy w niej najczęściej używany w języku francuskim czas przeszły, czyli passé composé. Aby umieć go utworzyć, potrzebne są nam czasowniki "avoir" i "être", które poznałeś w pierwszej części kursu.

Kolejny raz okazuje się, jak ważne w nauce języków obcych są systematyczność i powtórki. Dlatego też, zanim zaczniemy kolejną lekcję, proponuję krótką powtórkę poprzedniej. Przetłumacz zdania:

a) Najpierw idzie pani prosto, potem skręca pani w lewo.
........................................

b) Przepraszam, jak dojść do Starego Rynku?
........................................

c) Żeby dojechać do pracy, jadę pociągiem, potem tramwajem.
........................................

d) Gdzie się znajduje centrum handlowe "Galeries Lafayette"?
........................................

e) Żeby dojść do dworca, jedziesz najpierw tramwajem 10 aż do przystanku "Gare". Potem skręcasz w lewo i po dworzec jest po twojej lewej.
........................................

f) Przepraszam panią, gdzie jest ulica Bonaparte?
........................................

g) Idzie pan prosto, potem przechodzi koło banku i poczta jest po prawej.
........................................


Po tej powtórce możemy przystąpić do kolejnej lekcji. Zaczniemy od powtórki czasowników "być" i "mieć".



Te czasowniki są potrzebne do tworzenia czasu przeszłego passé composé, który jest najczęściej używany ze wszystkich czasów przeszłych w języku francuskim. Służy między innymi do wyrażania faktów, które miały miejsce w przeszłości (najczęściej niedawno, ale nie tylko), do wyrażania czy w ogóle dana czynność miała miejsce, czy jest zakończona oraz ile razy nastąpiła.

Czas passé composé tworzymy w następujący sposób:


Co to takiego participe passé? Jest to imiesłów bierny i służy również do tworzenia strony biernej. Porównaj z formą past participle czasowników angielskich. W języku francuskim participe czasowników regularnych jest regularny i tworzy się następująco:

Czasowniki grupy pierwszej zakończone na -er:


Odcinając końcówkę bezokolicznika "-er", dodajemy "-é". Wymowa się nie zmienia.
Poćwiczmy z innymi czasownikami:


etc.

Czasowniki grupy drugiej są zakończone na "-ir" i tworzą participé passé w sposób regularny, ponieważ są regularne, choć odmieniają się inaczej niż te z grupy pierwszej.

Zanim poznamy ich participe passé, poznajmy odmianę w czasie teraźniejszym présent na przykładzie czasownika "finir":


Posłuchaj teraz tej odmiany:
A oto zestawienie końcówek dla grupy drugiej czasowników, które dodajemy po odcięciu końcówki bezokolicznika "-ir":


Inne czasowniki, które odmieniają się jak "finir", to:
Spróbuj teraz odmienić powyższe czasowniki, a potem porównaj z podaną odmianą niżej:




Jeśli chodzi o participe passé, jest on tworzony następująco:


Utwórzmy participe passé od następujących czasowników:

choisir - choisi
réussir - réussi

Jeśli chodzi o czasowniki nieregularne, ich participe passé również jest nieregularny, choć niekiedy można znaleźć między nimi analogie i podobieństwa, gdyż sporo z nich kończy się na "-u" albo na "-i".

Postaram się przedstawić je tak, aby ułatwić Ci ich zapamiętanie:
Inne czasowniki nieregularne i ich participe passé:
Są to najważniejsze czasowniki nieregularne, których participe passé tworzony jest również nieregularnie.

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest wybór odpowiedniego czasownika posiłkowego, czyli "avoir" lub "être". Większość czasowników odmienia się z "avoir", są to wszystkie czasowniki przechodnie, czyli takie, które mogą utworzyć stronę bierną, po których stoi dopełnienie wprowadzone bezpośrednio po czasowniku, na przykład:
Również większość czasowników nieprzechodnich jest odmienianych z "avoir", na przykład:
Z czasownikiem "être" są odmieniane wszystkie czasowniki zwrotne, czyli takie, które poznałeś w lekcji 16., w której opisywaliśmy swój dzień, a także kilkanaście czasowników oznaczających ruch. Będzie o nich mowa w następnej lekcji, tak że zostawmy teraz odmianę z czasownikiem "être" do następnej lekcji i przećwiczmy odmianę z czasownikiem "avoir".

Przykład odmiany czasownika "manger" w czasie passé composé:


Jak pokazuje powyższy przykład, participe passé czasownika "manger" jest nieodmienny i takie same formy określają formy męskie i żeńskie i tylko kontekst wskazuje nam, o kogo chodzi. Zapamiętaj, że participe passé czasowników odmienianych z "avoir" nie uzgadnia się z podmiotem i tak forma "j'ai mangé" może oznaczać zarówno "zjadłem", jak i "zjadłam".

Przyjrzyj się teraz niektórym formom różnych czasowników:


Poćwiczmy odmianę niektórych znanych nam czasowników, zadając na przykład pytanie:
lub

Gdybyśmy na przykład zadali to pytanie Pierre'owi, mógłby nam odpowiedzieć przykładowo tak:

- O godz. 16 skończyłem pracę.
- Zrobiłem zakupy.
- Kupiłem ser, chleb i pomidory.
- Zjadłem kolację o godz. 20.
- Zjadłem trzy kromki chleba.
- Wypiłem herbatę.
- Przeczytałem maila.
- Zadzwoniłem do mojej przyjaciółki Marine.
- Oglądałem telewizję.
- Wziąłem prysznic.

Przetłumacz te zdania na język francuski, a następnie porównaj proponowane tłumaczenie:


Teraz Ty odpowiedz na pytanie:
Odpowiadając na to pytanie pamiętaj, że czasowniki ruchu takie jak na przykład znane Ci "aller" i "partir" oraz wszystkie czasowniki zwrotne odmieniają się z "être" i zajmiemy się nimi w następnej lekcji.

Bardzo często przy opisywaniu czynności w passé composé określamy, kiedy miała ona miejsce. Używamy wtedy takich zwrotów jak na przykład: wczoraj, wczoraj wieczorem, dziś rano, wczoraj o godzinie 9, w zeszły poniedziałek, w zeszłym tygodniu, w zeszłym roku itp. Możemy także dodać określenie, jak dawno temu dana czynność miała miejsce, używając zwrotu "il y a", który w tym przypadku oznacza "ile czasu temu" coś miało miejsce.
Równie często określa się, ile razy powtórzyła się dana czynność bądź mówi się, że coś już miało miejsce:
Trzeba pamiętać, że "déjà" stoi między czasownikiem posiłkowym a participe passé, zaś pozostałe wyrażenia bądź na początku zdania, bądź na końcu zdania.

Przećwiczmy teraz odmianę w passé composé, tłumacząc zdania:

a) Byłam w Paryżu 10 razy.
b) W zeszłym roku Pierre był na wakacjach we Francji.
c) My już jedliśmy kolację.
d) Zadzwoniłaś już do Véronique?
e) Wczoraj byliśmy w teatrze.
f) W poniedziałek (ten, który był) byliśmy w kawiarni.
g) O której godzinie skończyliście pracę?
h) Oglądałaś film "Trois couleurs. Bleu"?
i) Anne kupiła wczoraj "Le Figaro".
j) Przeczytałeś już moją książkę?

Porównaj teraz Twoje tłumaczenie:



Mam nadzieję, że passé composé nie wydaje Ci się trudnym czasem i bez problemu potrafisz tworzyć w nim zdania. Na zakończenie tej lekcji powiedz w czasie przeszłym, co robiłeś wczoraj, a także dziś rano. Użyj tylko tych czasowników, które odmieniają się z "avoir". W następnych lekcjach zajmiemy się czasownikami odmienianymi z "être", czyli czasownikami zwrotnymi oraz czasownikami ruchu, pośród których znasz już "partir" i "aller".

Bonne journée!

Małgosia