Lekcja 47

Hi!

Przed nami kolejna lekcja języka angielskiego dla zaawansowanych. Na początku poprzedniej lekcji wspominałam, że będziemy zaczynać każde spotkanie od krótkiej powtórki przerobionego wcześniej materiału. Żeby więc nie rzucać słów na wiatr, oto i zapowiadane zadanie powtórkowe. Rozwiąż je, a następnie porównaj swoje odpowiedzi z ukrytymi odpowiedziami poniżej.

1. Przetłumacz poniższe zdania na język angielski:

1. Powinieneś pić więcej wody.
........................................
2. Nie wolno ci tu palić.
........................................
3. Potrafię prowadzić samochód.
........................................
4. On umiał chodzić, kiedy miał 10 miesięcy.
........................................
5. Jutro pójdę do sklepu.
........................................


2. Przetłumacz słówka i wyrażenia:

1. zdołać
........................................
2. bez wątpienia
........................................
3. nos do
........................................
4. wykwalifikowany
........................................
5. wytrawny
........................................
6. pierwszej klasy dziennikarz
........................................


Mam nadzieję, że poszło Ci doskonale. Jeśli jednak okazało się, że musisz jeszcze nad czymś popracować, zachęcam Cię, żebyś wrócił do odpowiedniego zagadnienia. Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza!


Na dzisiejszej lekcji będziemy kontynuować jakże rozległy temat czasowników modalnych. Ostatnio opowiedziałam Ci o sposobach mówienia o prawdopodobieństwie zdarzeń, a także o naszych zdolnościach i możliwościach. Dziś zajmiemy się tym, jak mówić o powinnościach i obowiązkach – zarówno tych, które zależą od nas, jak i tych, które są nam narzucane prawem. A skoro już o tym, to będę miała dla Ciebie również porcję bardziej zaawansowanego słownictwa związanego z przestępczością. Podstawowe słówka z tej dziedziny znajdziesz w lekcji 38.

Podobnie jak ostatnim razem, chciałabym zacząć od czasowników modalnych.

W języku angielskim istnieje wiele sposobów mówienia o tym, co musimy, co powinniśmy, a czego nam nie wolno, jednak jednym z najpowszechniejszych jest właśnie wykorzystanie czasowników modalnych. Już dość dawno temu, bo w lekcji 23 opowiadałam o czasowniku should. Pisałam wtedy, że podobnie jak inne czasowniki modalne, zawsze występuje on w bezokoliczniku. Na przykład:

You should see the doctor.
Powinnaś pójść do lekarza.

He should drive more carefully.
On powinien jeździć ostrożniej.

Wspomniałam też wówczas o tym, że pomówimy kiedyś o tworzeniu czasu przeszłego od czasownika should , bo chociaż nie dodajemy do niego żadnych końcówek, to przecież musi istnieć jakiś inny sposób na to, żeby wypowiedzieć się na temat naszych powinności z przeszłości. Oto więc nadeszła pora na spełnienie tamtej obietnicy. Otóż, jeśli chcesz mówić o powinnościach w czasie przeszłym (to znaczy, chcesz powiedzieć, że ktoś powinien był coś zrobić), użyjesz w tym celu formy:


Wiesz już, że czasowniki modalne zawsze występują w bezokoliczniku i że czasowniki, które następują po nich, również zawsze występują w bezokoliczniku. Oznacza to, że forma should have pozostanie niezmieniona niezależnie od tego, w której osobie będzie Twoje zdanie - nie dodasz żadnej końcówki ani do should, ani do have. Co ważne, po should have (podobnie jak po wszystkich innych czasownikach modalnych z have) zawsze będziemy używać czasowników w trzeciej formie. Spójrz na poniższe przykłady:

My sister should have prepared for that exam.
Moja siostra powinna była przygotować się do tamtego egzaminu.

We should have left home earlier.
Powinniśmy byli wyjść z domu wcześniej.

Innym czasownikiem, którego możesz użyć zamiast should, jest ought to. Jak wspominałam na poprzedniej lekcji, różni się on od pozostałych czasowników modalnych tylko tym, że dodajemy po nim to. Dzieje się tak zarówno w czasie teraźniejszym:

We ought to go home now.
Powinniśmy już iść do domu.

jak i w czasie przeszłym, który również tworzymy za pomocą czasownika have:

We ought to have gone home earlier.
Powinniśmy byli pójść do domu wcześniej.

Zwróć uwagę, że to dodajemy w tym wypadku między ought a have.

Być może teraz zastanawiasz się, jak wygląda przyszła forma czasowników should i ought to. Niestety nie odpowiem na to pytanie ponieważ… taka forma nie istnieje. Zresztą nie tylko w języku angielskim – przecież po polsku też nie mówimy... hm... ‘będziesz powinieneś’.

Idąc dalej, powinność to nie wszystko. Czasem chcemy powiedzieć o obowiązku czy konieczności zrobienia czegoś. Wtedy przyjdą nam z odsieczą trzy czasowniki: must, have to i need to. Co prawda tylko must jest czasownikiem modalnym, ale niestety czasownik ten nie zastąpi naszego rodzimego musieć we wszystkich możliwych kontekstach – czasem będziemy musieli sięgnąć po zwykłe, odmienne czasowniki.

Czasownika must użyjemy wtedy, gdy:

- bardzo chcemy komuś coś zarekomendować:

You must watch this film!
Musisz zobaczyć ten film!

- sami czujemy, że musimy coś zrobić:

I must start exercising regularly.
Muszę zacząć regularnie ćwiczyć.

- lub wtedy, gdy coś jest naszym obowiązkiem prawnym, regulaminowym, itp.:

You must fasten your seatbelts.
Musisz zapiąć pasy.

Czasownika have to użyjemy natomiast wtedy, kiedy ktoś nam jakieś zobowiązanie narzuca. Pamiętaj tylko, że nie jest to czasownik modalny, więc będzie się odmieniał po prostu tak, jak czasownik have w swoim podstawowym znaczeniu. Oto przykłady, które to zilustrują:

You have to come to the meeting tomorrow.
Musisz przyjść jutro na spotkanie.

She has to wear a uniform to work.
Ona musi nosić mundur do pracy.

Trzeba uważać z formami przeczącymi obu opisanych wyżej czasowników. Not have to, czyli przeczenie od have to, będzie oznaczać, że nie musimy robić danej rzeczy. Mustn’t, czyli przeczenie od must, będzie już miało zupełnie inne znaczenie – użyjemy tej formy, kiedy będziemy chcieli powiedzieć, że komuś czegoś nie wolno. Spójrz:

You don’t have to wash the dishes.
Nie musisz myć naczyń.

You mustn’t feed the animals.
Nie wolno karmić zwierząt.

Różnice między must i have to znikną w czasie przyszłym i przeszłym – a to dlatego, że w mówiąc w tych czasach o obowiązkach i konieczności nie używamy czasownika must (co prawda istnieje forma must have, ale używamy jej w innych celach - wrócimy do tego w lekcji 60). Zostają nam więc do dyspozycji tylko odpowiednie formy czasownika have to. Podaję Ci je poniżej wraz z przykładowymi zdaniami:


He had to go to school.
On musiał pójść do szkoły.


We didn’t have to pay for the dinner.
Nie musieliśmy płacić za obiad.


We will have to get up early tomorrow.
Będziemy musieli wcześnie jutro wstać.


She won’t have to work anymore.
Ona nie będzie musiała już więcej pracować.

A co jeśli w czasie przyszłym lub przeszłym będziemy chcieli powiedzieć, że komuś czegoś nie wolno? Wtedy musimy sięgnąć po sformułowanie to be allowed to.


Użyjemy go na przykład w takich zdaniach:

My son wasn’t allowed to go on that school trip.
Mojemu synowi nie wolno było jechać na tamtą szkolną wycieczkę.

We will be allowed to eat something after the experiment has finished.
Będzie nam wolno coś zjeść po tym, jak eksperyment dobiegnie końca.

Trzecim ze wspomnianych czasowników jest need to. Używamy go wtedy, kiedy chcemy powiedzieć, że coś jest konieczne (ale nie narzucone przepisami). Na przykład:

You need to eat more regularly.
Musisz jeść bardziej regularnie.

He needs to find himself a hobby.
On musi sobie znaleźć hobby.

W przypadku czasownika need to występują dwie formy przeczące: needn’t (bez to) i don’t need to. Obie oznaczają: nie musieć. Spójrz na przykłady:



A oto przykłady ich uzycia:

You don’t need to visit me at the hospital.
Nie musisz mnie odwiedzać w szpitalu.

You needn’t visit me at the hospital.
Nie musisz mnie odwiedzać w szpitalu.

Zabawa zaczyna się natomiast w czasie przeszłym, w którym również występują dwie formy przeczące: needn’t have i didn’t need to, tyle tylko, że każda z nich znaczy zupełnie coś innego. O ile didn’t need to będzie informacją, że nie musieliśmy czegoś robić, o tyle needn’t have będzie informacją, że zrobiliśmy coś niepotrzebnie. I przykłady na potwierdzenie moich słów:



I oczywiście przykłady:

I didn’t need to buy wine – we still had a bottle at home.
Nie musiałam kupować wina – mieliśmy w domu jeszcze butelkę.

I bought some wine, but I needn’t have – there was still a bottle of wine at home.
Kupiłam wino, ale niepotrzebnie – w domu była jeszcze butelka wina.

Poza opisanymi powyżej czasownikami istnieją jeszcze inne sposoby mówienia o powinnościach i zobowiązaniach. Jednym z nich jest sformułowanie had better, które jest mniej więcej odpowiednikiem naszego ‘lepiej, żebym…’.


I od razu mała pułapka – chociaż sformułowanie to zawiera formę przeszłą (had), a czasownik, którego użyjemy później, to zawsze bezokolicznik, całe zdanie będzie się odnosić do przyszłości. I jeszcze uwaga techniczna – had możemy skrócić do ‘d. Spójrz na przykładowe zdania:

You had better tell me the truth.
Lepiej żebyś powiedział mi prawdę.

She’d better not stay here any longer.
Lepiej, żeby ona nie zostawała tu już dłużej.

Inne sformułowanie to be supposed to, które jest nieco silniejszym odpowiednikiem should.


Tworzenie zdań w różnych czasach z tym sformułowaniem jest bardzo proste - będziemy po prostu odmieniać czasownik być. Oto kilka przykładów:

You were supposed to do the laundry.
Miałeś zrobić pranie.

She is supposed to be looking after her sister’s child now.
Ona powinna się teraz zajmować dzieckiem swojej siostry.

We aren’t supposed to come back home after 10 p.m.
Nie powinniśmy wracać do domu po 22.

A oto lista jeszcze kilku innych wyrażeń, które na pewno Ci się przydadzą w rozmowie na temat nakazów, zakazów i powinności. Podam Ci też przykładowe zdania, żebyś wiedział, jak ich używać.


You are permitted to enter the building.
Masz pozwolenie na wejście do budynku.


Smoking here is banned
Palenie tutaj jest zakazane.


He is banned from most clubs in the city.
On ma zakaz wstępu do większości klubów w mieście.


You are expected to take off your shoes before you enter the temple.
Oczekuje się od ciebie, że ściągniesz buty, zanim wejdziesz do świątyni. (Czy też, mówiąc bardziej po polsku: Powinieneś ściągnąć buty...).


You are obliged to fill out the tax report by the end of April.
Jesteś zobowiązany wypełnić zeznanie podatkowe do końca kwietnia.


I am under no obligation to pay for this damage.
Nie mam obowiązku płacić za tę szkodę.


There's no need to worry about it.
Nie ma potrzeby, żeby się tym martwić.


It's up to you, whether you will go to the game or not.
Od ciebie zależy, czy pójdziesz na mecz, czy nie.

Aby zamknąć ten temat, mam dla Ciebie jeszcze kilka przydatnych słówek związanych z powinnościami, prawami i obowiązkami:











A skoro już mowa o prawie i łamaniu go, to dochodzimy do ostatniego z zaplanowanych na dziś zagadnień – mianowicie do rozszerzonego słownictwa związanego z przestępczością i walką z tym zjawiskiem. Bardziej podstawowe słówka omówiłam w lekcji 38.

Zacznijmy zatem od rozszerzenia listy przestępstw, które można popełnić:










A jeśli już ktoś je popełni, to może go spotkać któraś z wielu możliwych kar (na szczęście nie wszystkie są już dziś stosowane):






Karę więzienia odsiaduje się w celi:


Zawsze jednak możemy liczyć na to, że adwokat złoży apelację:


I na to, że zostaniemy zwolnieni z aresztu za kaucją:


Mam nadzieję, że nigdy nie będziesz musiał użyć tych słówek, by opisać własną sytuację ;), ale z takim zasobem słownictwa rozmowa na temat filmów czy książek kryminalnych nie powinna przysparzać Ci większych problemów.


Na dzisiaj to już wszystko. Na następnej lekcji dam Ci chwilę oddechu od czasowników modalnych. Zastanowimy się za to nad tym, co zrobić, żeby rozmówca wiedział, które z wypowiadanych przez nas treści mają dla nas największe znaczenie. Zanim jednak do tego przejdziemy, zachęcam Cię do wykonania zadań do dzisiejszej lekcji.

Powodzenia!