Lekcja 3

Witaj! Po dzisiejszej lekcji będziesz umiał przywitać się i pożegnać. Zanim jednak przejdziemy do prezentacji materiału, przypomnij, jak powiedzieć po rosyjsku:

1. Kto to jest?
........................................

2. Co to jest? (dotyczy pytania o przedmiot)
........................................

3. To jest moja mama.
........................................

4.To jest mój wujek.
........................................

A teraz uzupełnij dialogi:

- Что ........................................

- Это юбка.

- .............................. это?

- Это кот.

- Это дядя?

- Да, .............................. .

- Это жираф?

- Нет, .............................. .


Dziś, jak już wspomniałam, nauczymy się, jak się witać i żegnać po rosyjsku. Nie jest to wcale trudne, tym bardziej, że już co nieco o tym wspomnieliśmy w lekcji pierwszej. Zacznijmy!

Dzisiejsza lekcja ma temat: „Привет”.


"Привет" znaczy „Cześć”. Podobnie jak po polsku, „привет” mówimy do rówieśników czy osób nam znanych, z którymi jesteśmy na „ty”. Jednak w odróżnieniu od polskiego „cześć”, „привет” mówimy tylko na powitanie.

Możemy też przywitać się z naszym kolegą, zwracając się do niego po imieniu, np. "Cześć, Andrzej!". Po rosyjsku to będzie: "Привет, Андрей!":


Możemy powitać kolegę / koleżankę, rówieśnika czy inną znaną nam osobę, z którą jesteśmy na „ty”, mówiąc: „здравствуй”:


„Здравствуй” to rodzaj „dzień dobry", tylko że do znanej i bliskiej nam w relacjach osoby. Tak więc do osób, z którymi jesteśmy na „ty”, na powitanie możemy powiedzieć zarówno „привет”, jak i „здравствуй”. Zwróć, proszę, uwagę na zapis tego ostatniego słowa. Piszemy „здравствуй”, a mówimy dosłownie „здраствуй”, pierwszego „в” (w grupie spółgłosek: -вств-) nie wymawiamy.

Tutaj, analogicznie jak przy „привет”, możemy podać imię kolegi czy koleżanki. Jednak musimy wiedzieć, że imię to musi być w mianowniku, ponieważ w rosyjskim nie ma wołacza, więc gdybyśmy chcieli powiedzieć: „Dzień dobry, Piotrze”, to musielibyśmy dosłownie powiedzieć: „Dzień dobry, Piotr”:


Umiesz się już przywitać ze znanymi Ci osobami. Teraz czas na wersję oficjalną.

Do formy powitalnej w tym tonie na pewno należy „Dzień dobry”, czyli:


добрый – znaczy dobry
день – dzień. Na końcu wyrazu piszemy znak miękki „ь”, który pełni tutaj rolę zmiękczającą (zmiękcza spółgłoskę „н”, którą po zmiękczeniu wymawiamy podobnie do polskiego „ń”).

„Добрый день” przetłumaczymy jako „Dzień dobry”, choć dosłownie to brzmi: „Dobry dzień”, a ten szyk wyrazów spowodowany jest tym, że w rosyjskim najpierw stawiamy przymiotnik, a potem rzeczownik: „dobry” (przymiotnik), a potem „dzień” (rzeczownik).

Przy użyciu słówka składowego – "добрый" – możemy też przywitać się rano i wieczorem. Rano po rosyjsku to „утро”, czyli „dzień dobry” (rano) powiemy: „доброе утро”. Posłuchaj:


Jak zapewne zauważyłeś, w słowie ”добрый” zmieniła się końcówka z –ый na –ое. Przyczyną tego stanu jest rodzaj rzeczownika „утро” – jest to rodzaj nijaki. W języku rosyjskim, podobnie jak w polskim, są trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. Do tego ostatniego właśnie zaliczamy „утро”.
Poznane słówko „день” jest rodzaju męskiego, dlatego końcówką słówka „добрый” jest -ый. Niestety, to należy już zapamiętać. Żeby uściślić, podam, że dla rodzaju żeńskiego końcówką będzie: –ая, a więc: „добрая”, np. "dobra dziewczyna" powiemy: „добрая девушка”:


добрая - dobra
девушка – dziewczyna

Rosyjski odpowiednik „Dobry wieczór” jest Ci już w połowie znany. Musisz tylko wiedzieć, że wieczór to „вечер” i jest - podobnie jak "день" - rodzaju męskiego, a więc końcówka w wyrazie „добрый” jest właśnie –ый:


W ten prosty i analogiczny sposób powstało nam „Добрый вечер”, gdzie – dla przypomnienia – „добрый” oznacza „dobry”, a „вечер” – „wieczór”.

Przywitać się oficjalnie możemy również mówiąc „здравствуйте”:


Oznacza to „Dzień dobry” i – podobnie jak здравствуй – używamy tego zwrotu bez względu na porę dnia, czy to rano, czy po południu; jest to taki zwrot uniwersalny.

Zapewne zauważyłeś różnicę w pisowni pomiędzy "здравствуй" a "здравствуйте". Jedno wyrażenie od drugiego różni się końcówką, tj. w tym drugim (здравствуйте) mamy końcówkę –те. I właśnie przez tę końcówkę następuje zmiana z formy nieoficjalnej ("здравствуй") na oficjalną ("здравствуйте"). Czyli "здравствуй" powiemy do kolegi, koleżanki czy osoby nam bliskiej, z którą jesteśmy na „ty”, a "здравствуйте" do osoby, z którą pozostajemy w oficjalnych relacjach i zwracamy się do niej na pan / pani. „Здравствуйте” powiemy też do większego grona ludzi, na przykład do kolegów, którzy są w grupie:


здравствуйте – dzień dobry
дорогие - drodzy
друзья – przyjaciele, koledzy

W rosyjskim istnieje słówko podobne do polskiego „koledzy”, które brzmi „коллеги”, ale są to koledzy z pracy czy szkoły wyższej i oczywiście możemy się przywitać z nimi mówiąc:


Spróbujmy powtórzyć, o czym była mowa do tej pory.

Udziel, proszę odpowiedzi na poniższe pytania:

Jak się przywitasz ze swoim przyjacielem, który ma na imię Piotr (Пётр)?
........................................

lub
........................................

A jak rano przywitasz się z ekspedientką w sklepie ?
........................................

lub (uniwersalnie)
........................................

Jakiej formy użyjesz, gdy wieczorem spotkasz znajomą z widzenia?
........................................

A jak przywitasz się z kolegami z pracy?
........................................

Jestem pewna, że poradziłeś sobie bez żadnych problemów!

Teraz przejdźmy do pytania, które często przy powitaniu zadają sobie Rosjanie:


как – jak
дела – sprawy

Możemy na język polski przetłumaczyć to jako: „Jak się masz?”, „Jak ci leci?”, „Co słychać?” itp.
W zdaniu tym nie ma czasownika. Dosłownie to pytanie oznacza: "Jak sprawy?". Tego typu zdań raczej w polskim nie używamy, ale każdy język rządzi się swoimi zasadami, w tym gramatycznymi, dlatego należy przyjąć, że jest ono poprawne i zapamiętać taką formę. Ale to samo znaczenie możemy wyrazić, mówiąc:


Tu już mamy czasownik. Jest nim „идут” i oznacza on „idą”, czyli dosłownie przetłumaczymy powyższe pytanie jako: „Jak idą sprawy?”, jednak my już wiemy, że tego typu zdania tłumaczymy jako „Jak ci leci?”, „Jak się miewasz?”. A więc, chcąc powiedzieć: „Jak się masz?” / „Jak ci leci?”, możemy użyć jednej z powyższych form. Której? To zależy już od nas samych, ja tylko podpowiem, że Rosjanie częściej używają tej pierwszej, krótszej - "Как дела?".

Możemy też spytać o to, co słychać u krewnych współrozmówcy. Wtedy powiemy:


как (идут) дела umiemy już przetłumaczyć: co słychać
у – u
твоих - twoich
родственников – krewnych

Czyli: "Co słychać u twoich krewnych?".

Na to uniwersalne pytanie Rosjanie najczęściej odpowiedzą „dobrze”, czyli:


lub "świetnie", czyli:


A jeśli komuś wiedzie się tak normalnie, ani źle, ani wspaniale, to wtedy powiemy:


"Нормально" znaczy: "normalnie".

Możemy też odpowiedzieć: "Wszystko w porządku!". Po rosyjsku to będzie tak:


всё – znaczy wszystko
в – w
порядке - porządku

A jeśli nie wiedzie się nam wcale i chcemy powiedzieć, że po prostu źle się sprawy mają, to wtedy możemy odpowiedzieć:


Niektórzy Polacy na pytanie typu jak się nam wiedzie odpowiadają: „Dziękuję, dobrze” (dziękują za wyrażenie zainteresowania). Jednak Rosjanie raczej nie dziękują na tego typu pytanie. Oni po prostu bezpośrednio udzielają odpowiedzi na zadane im pytanie. Myślę, że gdybyśmy podziękowali, zabrzmiałoby to sztucznie. Ale sądzę, że nie zawadzi wiedzieć, że dziękuję po rosyjsku to:


Zanim przejdziemy do pożegnań, spróbuj odpowiedzieć na moje pytanie:

- Как дела?
- ........................................

i zadać koleżance pytanie, stosownie do odpowiedzi:
- ........................................

- Отлично!

Umiemy już się przywitać i odpowiedzieć na pytanie, często zadawane przy powitaniu. Teraz czas na formy pożegnalne. Nie są one wcale trudne!

Podstawowym zwrotem jest „do widzenia”, czyli:


„До” czytamy jak „Дa”, dlatego że wymawiamy go łącznie ze „свидания”. W wymowie traktujemy ten związek z przyimkiem jako jeden wyraz, a wtedy „o” jest w pozycji przedakcentowej i czytamy je jak „a”.

Rzeczownik 'свидание' to 'randka', a zwrot 'до свидания' to 'do widzenia'!

Jako ciekawostkę powiem, że „свидание” (a więc to słówko powyżej, tylko że w mianowniku) oznacza: "randka", a już w połączeniu z „До” - „До свидания” - oznacza „Do widzenia”.

„До свидания” to najbardziej popularny i najczęściej używany zwrot. Prezenter telewizyjny podziękuje za uwagę i też powie „Do widzenia”, a po rosyjsku to zabrzmi tak:


спасибо – dziękuję (ale to już znasz)
за - za
внимание – uwagę
до свидания – do widzenia

Można też powiedzieć „Do zobaczenie wkrótce”:


скорого – dosł. szybkiego („Do szybkiego zobaczenia”)

Albo też „Do jutra!”, to jest:


завтра – jutro
до завтра – do jutra

„Do zobaczenia” / dosł. „Do spotkania” to:


Kiedy idziesz spać lub ktoś inny idzie spać, możemy powiedzieć „Dobranoc” (po rosyjsku to dosłownie „Spokojnej nocy”):


спокойной - spokojnej
ночи - nocy

Спокойной ночи - dobranoc.

A jak chcesz się pożegnać z kolegą i zamierzasz mu powiedzieć „cześć”, to powiesz:


Trzeba zapamiętać, że słowa „пока” używamy tylko na pożegnanie (na powitanie przecież mówimy „привет”).


Na podsumowanie: przywitaj się ze mną używając znanych Ci zwrotów (możesz wybrać porę dnia i do niej użyć stosowny zwrot, bądź użyj zwrotu uniwersalnego), spytaj mnie, jak się miewam i powiedz: „Do jutra”, bo pewnie jutro znów się spotkamy w kolejnej lekcji!

До завтра!
Lila