Lekcja 1

こんにちは！ - Konnichiwa! (Dzień dobry!)

Witam Cię serdecznie na moim internetowym kursie języka japońskiego! Mam na imię Marysia, jestem nauczycielką języka japońskiego w Krakowie już od kilku lat. Zajmuję się uczeniem zarówno w szkole językowej, jak i prywatnie, miałam więc okazję spotkać się z osobami na różnych poziomach zaawansowania. Uczę japońskiego osoby, które nie miały wcześniej z tym językiem styczności, od samych podstaw, jak też przygotowuję do egzaminów państwowych na każdym poziomie.

Doskonale rozumiem osoby, które chcą się nauczyć tego egzotycznego języka - moja fascynacja Japonią i jej kulturą zaczęła się jeszcze w liceum, kiedy po raz pierwszy miałam możliwość usłyszeć język japoński. Jego brzmienie ujęło mnie tak bardzo, że postanowiłam dostać się na filologię japońską na Uniwersytecie Jagiellońskim, uczyć się języka japońskiego i, o ile się da, choć raz wyjechać do Japonii. Na szczęście udały mi się wszystkie zamierzenia i teraz sama uczę tego języka, pokazując moim uczniom, że wbrew pozorom wcale nie jest on taki trudny.

Często spotykam się z opiniami, że aby się nauczyć japońskiego, trzeba poświęcić mnóstwo czasu, energii i przygotować się na ogromny wysiłek. Nieprawda, jest to po prostu język odmienny od języków zachodnich. Ale stopniowo posuwając się z nauką jest się w stanie osiągnąć wysoki poziom zaawansowania. Wystarczy trochę entuzjazmu!

Poznawanie tak oryginalnego języka sprawia mnóstwo satysfakcji. Sam zobaczysz, jak już niedługo będziesz w stanie czytać i pisać znaki, które wcześniej mogły się wydawać czarną magią. Jeśli zdarza Ci się oglądać japońskie filmy czy słuchać japońskiej muzyki, to zaczniesz początkowo rozpoznawać pojedyncze słowa, z czasem rozumiejąc coraz więcej, a także sam będziesz mógł posługiwać się tym językiem. Mam nadzieję, że choć będzie wymagać to odrobiny wysiłku, to tak jak inni moi uczniowie polubisz naukę i z przyjemnością będziesz przechodził do coraz to nowych lekcji. Tak, abyś mógł powiedzieć, że nabierasz umiejętności, którą tak niewielu posiada.

W takim razie zacznijmy!


Na pierwszej lekcji nauczymy się podstawowych pozdrowień i pożegnań, dowiesz się także, jak się przedstawić i spytać rozmówcę o imię. Poznasz zatem podstawowe wypowiedzi, których używamy przy poznawaniu nowej osoby. Wyobraź sobie, że spotykasz nagle kogoś, kto mówi po japońsku. Czy to na wycieczce za granicą, czy nawet w Polsce, którą japońskie wycieczki oraz samodzielnie podróżujący turyści coraz częściej odwiedzają. Poznając kogoś nowego, zwykle na początku witamy się, pytamy go o imię i sami się przedstawiamy. Tego właśnie będzie dotyczyć dzisiejsza lekcja.

Jak zapewne wiesz, język japoński nie posługuje się alfabetem, którym piszemy na co dzień, czyli alfabetem łacińskim. Jest to język, który zapisuje się inaczej niż języki zachodnie, tak więc znajomość podstaw pisma jest konieczna do tego, aby przeczytać i napisać choć najprostsze zdanie. Dokładniej pismo japońskie poznamy na kolejnych lekcjach, dzisiaj skupimy się na poznawaniu nowych wyrażeń i poprawnym wymawianiu ich. W kursie podstawowym dla ułatwienia nauki zdania napisane po japońsku będę dodatkowo zapisywała alfabetem łacińskim (tzw. romaji), abyś wiedział jak należy je prawidłowo wymawiać.

Co w takim razie powiesz teraz na to, aby poznać powszechnie stosowane powitania i pożegnania po japońsku?

Przywitałam się z Tobą na początku używając słówka:

こんにちは！ "Konnichiwa!". Znaczy to "Dzień dobry" i jest najpowszechniejszym powitaniem stosowanym w ciągu dnia.


Innym sformułowaniem, którym możemy się przywitać, jest:

おはようございます - "Ohayou gozaimasu!"

(w skrócie おはよう - "Ohayou", co jest powitaniem nieco mniej formalnym, używanym w stosunku do rodziny i przyjaciół).

Mówimy tak jednak jedynie przed południem. Oczywiście jest to określenie umowne i absolutnie nie powinieneś się przejmować, jeśli w odpowiedzi na こんにちは！- "Konnichiwa!" usłyszysz おはようございます - "Ohayou gozaimasu" lub na odwrót.

Zwróć uwagę, że w pisowni japońskiej nie stosujemy przerwy między wyrazami. Pisze się zawsze jednym ciągiem. Może to jednak na początku nauki sprawiać nieco trudności, kiedy nie wiemy, gdzie kończy się jeden wyraz, a gdzie zaczyna następny, dlatego też stosuję przerwy między wyrazami w zapisie alfabetem łacińskim.


Na pewno zwróciłeś uwagę, że w wymowie ominęłam na końcu dźwięk u. Wynika to z faktu, że dźwięki "u" oraz niekiedy "i" mogą być czasami uznane za tzw. "nieme", przez co się ich nie wymawia. Występuje to najczęściej w przypadku, kiedy umieszczone są pomiędzy bezdźwięcznymi spółgłoskami (np. k, s, t, p) lub kiedy występują na końcu wyrazu, poprzedzone bezdźwięczną spółgłoską.

Wróćmy jednak do powitań. Kiedy spotkamy kogoś wieczorem, to tak samo jak po polsku powiemy "Dobry wieczór!", po japońsku powiemy:

こんばんは "Konbanwa" - "Dobry wieczór"

A teraz krótka powtórka:

1. Jak przywitasz rano przyjaciela? (powiedz na głos)
2. Co powiesz nauczycielowi w szkole?
3. Jak pozdrowisz sąsiadkę spotykając ją wieczorem na schodach?

Świetnie! Z pewnością dałeś sobie z tym radę!

Przejdźmy więc teraz do pożegnań. Najpopularniejszym odpowiednikiem polskiego "Do widzenia!" jest:
Mniej formalnym pożegnaniem, odpowiadającym naszemu "No to cześć!", będzie:
Jeśli zamierzamy się z kolegą zobaczyć następnego dnia, to pożegnamy się z nim słowami:
Życząc komuś natomiast dobrej nocy powiemy:

おやすみなさい - "Oyasuminasai" (w skrócie おやすみ - "Oyasumi")

1. Powiedz mi proszę zatem, jak pożegnasz się z kolegą, wiedząc że zobaczysz się z nim następnego dnia?
2. A jak pożegnasz nauczyciela?
3. Co powiesz przed snem młodszemu bratu?

Poszło Ci bez problemów? Na pewno tak! Jesteś więc gotowy, aby dowiedzieć się, co wypada powiedzieć, aby się grzecznie z kimś zapoznać, jak się przedstawić i jak kogoś spytać o imię.

Japończycy zwracają ogromną uwagę na wszelkiego rodzaju zwroty grzecznościowe. Dlatego też poznając kogoś używają sformułowań, które czasem trudno przetłumaczyć, warto jednak o nich pamiętać. Formalnym zwrotem używanym na początku pierwszej rozmowy z kimś jest:

はじめまして - "Hajimemashite". Tłumacząc słowo dosłownie, będzie ono oznaczać "Po raz pierwszy", potraktujmy je jednak jako odpowiednik polskiego "Miło mi poznać".
Następnym zdaniem, które wypowiemy, będzie właśnie przedstawienie się. Ja na przykład bym powiedziała:

わたしはマリシャです。 - "Watashi wa Marysia desu", czyli "Jestem Marysia".
わたし - "watashi" po japońsku oznacza "ja".

W przeciwieństwie jednak do różnych języków zachodnich, przy których nauce już na pierwszej lekcji poznajemy czasownik "być" i jego odmianę przez osoby, w języku japońskim czasowniki poznamy nieco później. Powyższe zdanie jest zdaniem rzeczownikowym, a dosłownie przetłumaczylibyśmy je "Ja to Marysia".
Spójka です　- "desu" występująca na końcu zdania nie jest tłumaczona na język polski, wyraża grzeczność oraz jest potrzebna do prawidłowej struktury zdania.
Partykuła "wa" natomiast, zapisywana tym znakiem: は, jest partykułą tematu, to znaczy wskazuje na główny temat wypowiedzi, to, o co tak naprawdę nam chodzi w zdaniu. W zdaniu わたしはマリシャです。　- "Watashi wa Marysia desu" poprzez partykułę は　- "wa" dodaną po zaimku osobowym pokazuję, że zaimek osobowy "ja" jest tematem zdania. Można tę partykułę przetłumaczyć niekiedy jako: "jeśli chodzi o".

Tak więc, jeśli nazywasz się Magda lub Marcin, to aby się przedstawić, powiesz odpowiednio:

わたしはマグダです - "Watashi wa Magda desu" lub

わたしはマルチンです - "Watashi wa Marcin desu".

Jeśli chcesz się przedstawić imieniem oraz nazwiskiem, to pamiętaj, że Japończycy zawsze podają najpierw nazwisko, a potem dopiero imię. Jednak są bardzo wyrozumiali dla obcokrajowców, więc nie musisz się specjalnie przejmować, jeśli pomylisz kolejność.
Po przedstawieniu się wypada dodatkowo powiedzieć jeszcze:

どうぞよろしく　- "Douzo yoroshiku"

Ten zwrot również trudno przetłumaczyć dosłownie, najlepiej jednak zapamiętaj, że używany jest w znaczeniu naszego "Polecam się na przyszłość", który to zwrot jest co prawda rzadziej już jest używany w języku polskim, lub "Miło mi poznać".

Tak więc poznając kogoś powiem tak:

はじめまして。　- "Hajimemashite".
わたしはマリシャです。　- "Watashi wa Marysia desu".
どうぞよろしく。　- "Douzo yoroshiku".

Widzisz, potrafisz się już przedstawić. Całkiem łatwe, prawda? Skoro już to opanowałeś, powinieneś być przygotowany na spytanie się rozmówcy o imię.

Po polsku zapytalibyśmy: "Jak się nazywasz?". Po japońsku jednak spytamy nieco inaczej, używając odpowiednio grzecznego pytania:

おなまえは？ "Onamae wa?" - "Jak się nazywasz?".

Dosłownie oznacza to: "Pańskie / Pani / Twoje imię to?".

なまえ　 - "Namae" oznacza imię lub nazwisko.

Natomiast お～　- "o-" dodane na początku wyraża grzeczność, czyli pokazujemy, że nie mówimy o swoim imieniu, tylko pytamy się o imię rozmówcy.
Partykuła は　- "wa" oznacza temat pytania.
Tak naprawdę taka forma pytania nie jest całkowicie poprawnym pytaniem (prawidłową strukturę zdań i pytań poznasz na następnych lekcjach), jednak używanie go do pytania o imię jest powszechnie przyjęte.

Aby utrwalić dodatkowo materiał, odpowiedz mi teraz proszę na pytanie:

おなまえは？　- "Onamae wa?"


A jak przedstawisz się grzecznie poznając kogoś po raz pierwszy, z użyciem poznanych dzisiaj zwrotów grzecznościowych?


Mam nadzieję, że nie sprawiło Ci to najmniejszego problemu!


To na razie wszystko, co przygotowałam na pierwszą lekcję. Dowiedziałeś się, jak się przywitać i pożegnać, jak się grzecznie przedstawić i spytać o imię. Prawda, że nie było to takie trudne? Widzisz, po tej jednej lekcji wiesz już więcej na temat języka japońskiego, niż wie większość osób na świecie. Moje gratulacje! Mam nadzieję, że z entuzjazmem podejdziesz do kolejnych lekcji ze mną.

さようなら! - Sayounara! Do zobaczenia w kolejnej lekcji!

Marysia

Dodatek: Zasady wymowy dla liter i sylab występujących w tej lekcji
w	czytamy jak [ł]
ou	czytamy jak [oo]
z	czytamy jak [dz]
n	kiedy występuje bezpośrednio przed spółgłoską "p" lub "b" czytamy jak [m]
y	czytamy jak [j]
j	czytamy jak [dź]
sh	czytamy jak [ś]
r	czytamy jak [r] lub [l] (w języku japońskim nie ma rozróżnienia pomiędzy tymi dźwiękami)